Dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców: Inicjatywa Komitetu Obywatelskiego

Komitet Inicjatywy Ustawodawczej, działający obywatelsko, pragnie wprowadzić dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców. W styczniu 2023 r. rozpoczął zbieranie 100 tys. podpisów, niezbędnych do przedłożenia projektu ustawy Sejmowi. Poniżej przedstawiamy istotne informacje na temat tej inicjatywy oraz opinie ekspertów.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Co to jest dobrowolny ZUS?
• Na czym polega projekt ustawy Dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców
• Korzyści z wprowadzenia dobrowolnego ZUS-u zdaniem ekspertów
• Wady wprowadzenia dobrowolnego ZUS-u

Co to jest dobrowolny ZUS?

Dobrowolne składki na ubezpieczenia społeczne, określane jako dobrowolny ZUS, pozostawiają decyzję o ich regulowaniu w gestii obywateli. W Polsce większość aktywnych zawodowo jednostek, takich jak pracownicy na umowę o pracę czy umowę zlecenia, a także jednoosobowi przedsiębiorcy, jest zobligowana do corocznego opłacania obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne, obejmujące emerytalne, rentowe, wypadkowe, a jedynie w przypadku ostatniego, chorobowe, stanowi kwestię dobrowolną.

W przypadku przedsiębiorców, ciężar comiesięcznego regulowania obowiązkowych składek ZUS jest często uznawany za nadmierny dla ich kont firmowych. Niezależnie od osiągniętych dochodów w danym miesiącu, muszą odprowadzać te składki w stałej wysokości, co niesie za sobą potencjalne konsekwencje finansowe i prawne w przypadku zaniedbań. To zwłaszcza dotkliwe dla drobnych przedsiębiorców, generujących niewielkie przychody. W rezultacie, ich priorytetem staje się zaspokojenie wymogów ZUS, zanim zajmą się innymi potrzebami, zarówno osobistymi, jak i związanymi z prowadzeniem i rozwojem działalności gospodarczej. Dobrowolny ZUS stanowi zatem alternatywę dla tych przedsiębiorców, umożliwiając bardziej elastyczne zarządzanie składkami na ubezpieczenia społeczne.

Na czym polega projekt ustawy Dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców

Pomysł wprowadzenia dobrowolnego ZUS dla przedsiębiorców nie jest nowością, gdyż już w 2019 roku Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, Adam Abramowicz, zapowiedział przygotowanie ustawy wzorowanej na niemieckim systemie ubezpieczeń, gdzie taka opcja funkcjonuje od dłuższego czasu.

Wreszcie, projekt ustawy powstał w 2022 roku i trafił do Sejmu. Jednak przed poddaniem go procesowi legislacyjnemu jako projekt obywatelski, musi zostać poparty podpisami co najmniej 100 tysięcy osób w ciągu 3 miesięcy.

Według projektu Ustawy Dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców, wprowadziłaby ona szereg zmian w obecnie obowiązującym systemie prawnym:

• Przedsiębiorca fizyczny prowadzący działalność gospodarczą nie byłby zobowiązany do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od dnia rozpoczęcia działalności.
• Przedsiębiorca fizyczny prowadzący działalność gospodarczą mógłby zwolnić się z obowiązkowego ubezpieczenia społecznego poprzez złożenie wniosku o wyrejestrowanie z ZUS.

Dobrowolny ZUS przysługiwałby zarówno tym, którzy rozpoczynają działalność gospodarczą, jak i tym, którzy prowadzą ją od dłuższego czasu (ci drudzy mieliby możliwość po prostu zrezygnować z obowiązkowego systemu). Ważne jednak, że nie obejmowałby osób prowadzących działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy oraz tych podlegających ubezpieczeniom rolniczym.

To może Cię zainteresować: Czy trudno go uzyskać kredyt hipoteczny przy działalności gospodarczej?

Korzyści z wprowadzenia dobrowolnego ZUS-u zdaniem ekspertów

Według autora tego planu, Adama Abramowicza, „dobrowolna składka na ZUS to przyszłość”, gdyż obecny system ubezpieczeń społecznych jest niejednolity i niesprawiedliwy. Jego zdaniem, wysoka ryczałtowana składka w 2023 r. będzie dotkliwa dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Warto zauważyć, że propozycje wprowadzenia dobrowolnego ZUS-u dla przedsiębiorców pokrywają się z znaczącymi podwyżkami składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Od 2023 roku osoby prowadzące działalność przez co najmniej 2 lata będą zobowiązane przeznaczać na nie ponad 1400 zł miesięcznie, co stanowi wzrost o 17% w porównaniu z rokiem poprzednim.

Na to zwraca uwagę także Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, podkreślając, że „wysoka składka ryczałtowa nieuwzględniająca dochodu może skłonić wielu małych przedsiębiorców do zamknięcia swojej działalności”. Zwłaszcza teraz, gdy wiele małych firm boryka się z różnymi problemami finansowymi wynikającymi z trudnej sytuacji gospodarczej, związanej m.in. z konfliktem na Ukrainie, który skutkuje rekordowymi cenami energii oraz wysokimi kosztami kredytów firmowych, co utrudnia pozyskiwanie funduszy na rozwijanie biznesu.

Dlatego wprowadzenie dobrowolnego ZUS-u ma na celu nie tylko wspieranie przedsiębiorców w przetrwaniu trudnych okresów kryzysu, ale także tworzenie korzystnych warunków do zakładania nowych firm w Polsce. Zwolennicy tego rozwiązania wskazują, że podobny system z powodzeniem funkcjonuje w Niemczech i Wielkiej Brytanii, co sugeruje, że może być skuteczny także w Polsce, sprzyjając rozwojowi przedsiębiorczości.

Kliknij i sprawdź: Czym jest i jak działa mikrorachunek podatkowy?

Wady wprowadzenia dobrowolnego ZUS-u

Dobrowolny ZUS dla przedsiębiorców zyskuje znaczne poparcie w społeczeństwie, co potwierdzają wyniki ankiety przeprowadzonej przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR w 2019 roku. Zgodnie z nią, aż 54% ankietowanych popiera koncepcję dobrowolnego odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, a 67% respondentów wyraziło chęć zrezygnowania z tych opłat, gdyby miało to być możliwe.

Mimo tego, wiele kontrowersji budzi wprowadzenie dobrowolnego ZUS-u dla przedsiębiorców. Krytycy, w tym Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP), obawiają się, że taka inicjatywa może skutkować nagłym wzrostem liczby nowych mikrofirm, zakładanych jedynie w celu minimalizacji kosztów pracy. To z kolei może prowadzić do pojawienia się setek tysięcy osób, pozbawionych praw pracowniczych i perspektyw emerytalnych, generując znaczące problemy społeczne.

Podobne obawy wyraża prof. Gertruda Uścińska, prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazuje ona na potencjalnie kosztowne skutki wprowadzenia tego rozwiązania, odwołując się do doświadczeń Niemiec, gdzie wielu przedsiębiorców rezygnuje z ubezpieczeń społecznych, co pociąga za sobą konieczność udzielenia im wsparcia społecznego, obciążając budżet państwa i jego obywateli.

Prawnik Paweł Razmus podnosi jeszcze inny problem, zwracając uwagę na to, że obecny system ZUS finansuje bieżące emerytury z bieżących składek, a więc w przypadku gwałtownego spadku dochodów państwo musiałoby szukać alternatywnych źródeł finansowania świadczeń, na przykład poprzez wprowadzenie dodatkowych podatków.

Mimo kontrowersji, niektórzy eksperci sugerują, że wprowadzenie dobrowolnego ZUS-u dla przedsiębiorców może stanowić pierwszy krok do głębszej reformy systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce, podobnie jak w wielu krajach Unii Europejskiej, gdzie funkcjonują prywatne firmy oferujące różnorodne, konkurencyjne rozwiązania emerytalne i zdrowotne.